Köpekler neden oyun oynar?

Oyun, üzerinde yüzyıldan fazla süren araştırmalara rağmen, işlevi hala tartışmaya açık bir davranıştır. İngiltere ve İsveç’teki farklı üniversite ve bölümlerin bir araya gelerek yaptığı bu araştırma*, on binlerce yıldır birlikte yaşadığımız köpekler aracılığıyla hayvanların neden oyun oynadığına dair dört teoriyi ele alıyor. Çalışmada oyunun tek ve genellenebilir bir amacının olmadığı, her biri farklı amaçlara hizmet eden heterojen bir davranış olduğu öne sürülüyor.

1- Motor Becerilerinin Geliştirilmesi

Köpekler oyun sırasında kovalama, ısırma, üst üste binme, nesnelerle oynama, diğerinin üzerine atlama gibi çeşitli davranışlar gösterir. Bu hareketler; yetişkin, sosyal, avcı ve ebeveyn davranışlarına hazırlanmaya hizmet edebilir.

Köpekler oyun arkadaşlarını yaralamadan ve zarar vermeden ne kadar sert ısırabileceklerini oyun sırasında öğrenirler. Böylelikle zararlı ısırmayı önleme becerilerini geliştirirler.

Köpekler, oyun arkadaşını oyuna davet etmek için ön patilerini yere doğru uzatıp arka gövdesini havaya dikmesi ile “oyun yayı” pozisyonuna girerler. Bu ifade diğer köpeklerle olan iletişim becerilerini geliştirmesini sağlar.

2-Beklenmedik Durumlar için Eğitim

Bu teoriye göre oyun, fiziksel ve zihinsel olarak gelecekteki beklenmedik olaylara esnek bir tepki vermek için hazırlık sağlar. Oyun sırasında beyinde duygu değişiklikleri gözlemlenir, stres ve ödül sistemlerindeki hormonlar salgılanır. Bu tepkiler, stresli olaylarla başa çıkmayı geliştirir ve stresli durumlarda daha az tepki vermeyi sağlayabilir.

Köpeklerde, insanlarla oyun oynamak stres hormonu kortizol seviyelerini azaltabilir. Oyun sırasında köpekler yeni durumlarla karşılaşabilir ve problem çözme becerilerini geliştirebilirler.

3-Sosyal Uyum

Sosyal uyum teorisi, oyunun sosyal ilişkileri güçlendirmek için var olduğunu öne sürer ve köpeklerin sosyal bir bütünlüğe sahip bir grup içinde hayatta kalma ve üreme şanslarını arttırır.

Oyun, sosyal statüyü pekiştirebilir, bireyler arasında tanışıklığı artırabilir, ilişkileri güçlendirebilir ve çatışmayı azaltabilir.

Köpekler sosyal bir tür olarak sık sık sosyal ve rekabetçi oyunlar oynarlar. Köpeklerin insanlarla oynadığı oyunlar, onların ilişkilerinin doğasını yansıtır ve benzer türdeki diğer köpeklerle oyunlarından farklılık gösterir. Köpekler, diğer bir köpek ile oyun oynarken oyuncaklar üzerinde daha az rekabetçi ve sahiplenici davranırken, insanlarla oyun oynarken daha etkileşimli davranırlar.

Oyunları kazanmanın, insan-köpek ilişkisinde "bağlılık" veya "hakimiyet" üzerinde etkisi yoktur. Ancak köpekler, köpek- insan oyunlarında kazananı daha olumlu bir sosyal partner olarak görmeye eğilimlidir, bu da oyunu kazananın daha arzu edilen bir sosyal partner olduğunu düşündürür. Bu nedenle oyunun amacı, sosyal sıralamayı pekiştirmek yerine sosyal ilişkileri güçlendirmek için kullanılabilir.

Ayrıca köpekler, genellikle tanıdık bir kişiyle oynamayı tercih ederler. Oyun, insan-köpek sosyal ilişkisini güçlendirir, aralarındaki pozitif duyguları artırır.

4-Biyolojik Süreçlerin Yan Ürünü Olarak Oyun

Bu teori oyunun fazla enerji veya yapay seçilim nedeniyle ortaya çıkabileceğini öne sürer. Örneğin enerjisi fazla olan canlılar, hayatta kalma ihtiyaçlarını karşıladıklarında oynamaya başlayabilirler. Oyun aynı zamanda kendini ödüllendiren bir davranıştır ve köpekler, sosyal oyunun ödüllendirici olduğunu öğrenerek daha çok oynayabilirler.

Oyunun nedenleri arasında yapay seçilim de yer alabilir. Köpekler, insanlar tarafından avlanma, koruma ve sürü yönetimi amacıyla evcilleştirildikten sonra, oyun gibi istenen davranışlar daha çok seçilebilir.

*Kaynak

Sommerville, R., O’Connor, E. A., & Asher, L. (2017). Why do dogs play? Function and welfare implications of play in the domestic dog. Applied animal behaviour science, 197, 1-8.